ΠΡΑΣΙΝΗ ΣΤΟΚΧΟΛΜΗ

Εντυπωσιακά είναι όσα έχουν γίνει -και ακόμα πιο εντυπωσιακά όσα θα ακολουθήσουν- στη Στοκχόλμη, την πόλη που επάξια πήρε τον τίτλο της πράσινης πρωτεύουσας της Ευρώπης για το 2010.
Γεωθερμία, κομποστοποίηση, βιοκλιματικά σπίτια, βιοκαύσιμα, πράσινες γειτονιές, ΑΠΕ... Λέξεις ακατάληπτες ή ακόμα και άγνωστες σε πολλούς στη χώρα μας. Αντιθέτως, στην πρωτεύουσα της Σουηδίας αποτελούν καθημερινότητα. Ετσι, ενώ η Ελλάδα μαθαίνει ακόμα την ανακύκλωση (την προηγούμενη εβδομάδα έκανα σαφάρι για να βρω πού θα δώσω τον παλιό μου υπολογιστή), η Στοκχόλμη έχει περάσει στη βιώσιμη ανάπτυξη. Σε αυτό που προσδιορίζεται διεθνώς με τη λέξη «sustainability». Με άλλα λόγια, στόχος είναι η ανάπτυξη (οικονομική, αστική ή άλλη), πάντα όμως με την παράλληλη προστασία του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής.
Και αν αυτά μοιάζουν με όνειρα θερινής νυκτός, οι μαρτυρίες αποδεικνύουν ότι πρόκειται για απτή πραγματικότητα: «Λατρεύω το τζόγκινγκ, το κολύμπι στη θάλασσα, το πατινάζ στον πάγο, το σκι και το καγιάκ. Το πιο σημαντικό; Ολα αυτά μπορώ να τα κάνω μέσα στην πόλη μου». Η Σάρλοτ Στάνερ ποζάρει με πλατύ χαμόγελο και αθλητικά ρούχα για το πράσινο φυλλάδιο της Στοκχόλμης, που εκδόθηκε με αφορμή τη βράβευση της πόλης. Στο διάλειμμά της από τη δημόσια υπηρεσία όπου δουλεύει, προετοιμάζεται για τον τοπικό μαραθώνιο. Ζει και εργάζεται στη Στοκχόλμη και μου μιλάει για τη ζωή στη σκανδιναβική πόλη: «Ενα από τα πιο σημαντικά μέτρα ήταν η επιβολή διοδίων για την είσοδο στο κέντρο. Βέβαια, οι κάτοικοι της χώρας της Volvo και της Saab δεν ήταν έτοιμοι να αφήσουν τα Ι.Χ. τους». Τελικά, η σχετική ενημερωτική καμπάνια πέτυχε την ενίσχυση των μέσων μαζικής μεταφοράς. Μέσα σε δύο χρόνια η κίνηση στην πόλη μειώθηκε κατά 16%.


«Αν χρησιμοποιούσα το αυτοκίνητό μου, θα σπαταλούσα χρόνο και χρήμα. Παράλληλα, αγοράζοντας ένα οικολογικό αμάξι, έχω φορολογικές ελαφρύνσεις (το ίδιο ισχύει και για τα φωτοβολταϊκά). Επίσης, όλα τα δημόσια μέσα μεταφοράς και τα ταξί κινούνται με Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ)», μου λέει ο Πίτερ Γκούσταφσον, project manager εταιρείας πληροφορικής, μιλώντας για τη δική του καθημερινότητα. Από τους πιο σημαντικούς στόχους της πόλης είναι η αποδέσμευσή της από τα ορυκτά καύσιμα μέχρι το 2050. Ταυτόχρονα, το γεγονός ότι το 95% των κατοίκων ζουν σε απόσταση μικρότερη των 300 μέτρων από δημό-σιους χώρους πρασίνου είναι ένα στοιχείο που αυξάνει το βιοτικό τους επίπεδο. Σε αυτό συμβάλλουν και οι υπόλοιποι λόγοι για τους οποίους η Στοκχόλμη επιλέχθηκε ως πράσινη πρωτεύουσα: η ποιότητα του θαλασσινού νερού, η μείωση της ηχορύπανσης, η ενίσχυση της βιοποικιλότητας και της οικολογίας, οι καινούργιες παρα-λίες, το υψηλό ποσοστό ανακύκλωσης, ειδικά των λυμάτων, και το υπόγειο σύστημα για τη μεταφορά των απορριμμάτων.
«Εχω ταξιδέψει αρκετά και μπορώ να πω ότι η Στοκχόλμη είναι ιδιαίτερα πράσινη πόλη: Εχει περίπου 1.000 πάρκα, που καλύπτουν το 30% της έκτασής της. Το νερό είναι τόσο καθαρό, που μπορείς να κολυμπήσεις ή να ψαρέψεις», αναφέρει ο Πίτερ Γκούσταφσον. Σε αυτό συμβάλλει βέβαια και η απουσία βαριάς βιομηχανίας, αλλά, απ' ό,τι φαίνεται, η προσπάθεια δεν γίνεται μόνο από την πολιτεία. Συμμετέχουν ενεργά και οι πολίτες και οι ιδιωτικές εταιρείες.
Hammarby Sjöstad: Θέρμανση από τα σκουπίδια
«Εχω ζήσει σε διαφορετικές συνοικίες της Στοκχόλμης, αλλά αυτή είναι η καλύτερη. Νιώθεις τον φρέσκο αέρα που έχει η περιοχή. Ολα είναι καινούργια και χτισμένα με φροντίδα», τονίζει ο Πίτερ Γκούσταφσον. Η πράσινη πρωτεύουσα της Ευρώπης έχει λοιπόν και την… πρασινότερη γειτονιά της, τη Hammarby Sjöstad, ένα από τα μεγαλύτερα έργα της πόλης των τελευταίων δεκαετιών. Εκεί όπου κάποτε κατέληγαν τα βιομηχανικά απορρίμματα, σήμερα υπάρχουν 8.000 κατοικίες, που μέχρι το 2010 θα φιλοξενούν 30.000 ενοίκους. Στο συγκεκριμένο συγκρότημα, εκτός από τα περιβαλλοντικά κριτήρια που διαθέτει το κάθε κτίριο, έχει δημιουργηθεί ένα ιδιότυπο μοντέλο διαχείρισης των αποβλήτων, που πλέον ονομάζεται «Μοντέλο Hammarby».
Τα απορρίμματα δεν πηγαίνουν στη χωματερή. Ο Daniel Nylander, κάτοικος του συγκροτήματος, μου εξηγεί: «Πετάμε τα σκουπίδια σε τρεις διαφορετικούς υποδοχείς έξω από τις κατοικίες. Στον πράσινο τα οργανικά, στον μπλε το χαρτί, στον γκρι τα απορρίμματα για καύση. Αυτά μεταφέρονται στον ειδικό χώρο επεξεργασίας μέσω υπόγειων σωλήνων. Ετσι, μειώνεται κατά 60% η ανάγκη για απορριμματοφόρα, ενώ ταυτόχρονα τα σκουπίδια που καίγονται καλύπτουν το 80% των αναγκών μας σε θέρμανση. Τα οργανικά απόβλητα, ό,τι δεν θα φάμε δηλαδή από το πιάτο μας, παράγουν τον ηλεκτρισμό μας».
Το «Μοντέλο Hammarby» βασίζεται στη σύγκλιση των τεχνικών συστημάτων παροχών (ενέργειας, αποχέτευσης και ύδρευσης). Παρότι το συγκρότημα δεν είναι εντυπωσιακό εξωτερικά, μόνο μέσα στο 2008 το επισκέφτηκαν 10.000 τουρίστες και ερευνητές. Ανθρωποι από όλο τον κόσμο καταφτάνουν για να το δουν, αναπτύσσοντας αυτό που ονομάζεται οικοτουρισμός.
Eco-Stockholm
Κατά παρόμοιο τρόπο, όλη η πόλη ζει οικολογικά. Απ' ό,τι φαίνεται, δεν είναι απλώς μια μόδα ή ένα trend που έχει συνεπάρει τους κατοίκους της. Συνολικά οι ενέργειες που γίνονται έχουν ως αποτέλεσμα ο κάθε κάτοικος της Στοκχόλμης να είναι υπεύθυνος για την έκλυση 50% λιγότερων αερίων του θερμοκη-πίου από τον εθνικό μέσο όρο. Την περιβαλλοντική τους ευαισθησία οι Σουηδοί φαίνεται πως την έχουν υιοθετήσει και στα καθημερινά τους ψώνια. Ιδανικός οδηγός ο πράσινος χάρτης της πόλης (www.stockholmgreenmap.se), με περισσότερες από 213 οικο-καταχωρίσεις. Σε αυτόν θα βρείτε από λεπτομέρειες για εστιατόρια και σούπερ μάρκετ με βιολογικά προϊόντα μέχρι σταθμούς για ποδήλατα και καγιάκ.
Ο Κύκνος είναι το eco-label της Σκανδιναβίας. Με πλήθος αγαθών και υπηρεσιών πιστοποιημένα, μπορείτε να επιλέγετε τη βιώσιμη κατανάλωση (www.svanen.nu). Από την άλλη, και τα ξενοδοχεία συναγωνίζονται όχι μόνο στις τιμές, αλλά και στο ποιο επιβαρύνει λιγότερο το περιβάλλον.
Οικο-κατανάλωση


Ekovaruhuset (www.ekovaruhuset.se) Το Σπίτι των Οικολογικών είναι το πιο γνωστό κατάστημα με οικολογικά ρούχα. Διαθέτει και υποκαταστήματα σε Παρίσι και Νέα Υόρκη. Τα πάντα φτιάχνονται με οργανικά υλικά.
Camilla Norrback's (http://camillanorrback.com) Υψηλή ραπτική με οικολογικές ανησυχίες. Η ίδια η σχεδιάστρια Camilla Norrback μιλάει για «οικο-πολυτέλεια, ιδανική και για το σώμα και για τη συνείδηση».
Stockholm City Bikes (www.citybikes.se) Οπως και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, έτσι και στη Στοκχόλμη υπάρχουν σταθμοί ενοικίασης ποδηλάτων. Διατίθενται κάρτες των 11 ευρώ για τρεις ημέρες και 22,6 ευρώ για το εξάμηνο. Η πόλη διαθέτει 760 χιλιόμετρα ποδηλατοδρόμων, σχεδόν διπλάσια από το Παρίσι.
Δύο πάρκα
Οταν οι Σουηδοί κουράζονται από το shopping, αφού κίνηση και στρες δεν φαίνεται να υπάρχουν, καταφεύγουν σε κάποιο από τα εθνικά πάρκα της μητρόπολης. Στο Ekoparken (www.ekoparken.com) κάνουν πικνίκ, ξεκουράζονται και λιάζονται... (θυμηθείτε ότι το σκανδιναβικό φως -nordic light, όπως το ονομάζουν- το καλοκαίρι φτάνει μέχρι και τις 18 ώρες, ενώ το χειμώνα μόλις τις 6).
Rosendals TrädgArd (www.rosendalstradgard.se) Σε αυτόν τον όμορφο κήπο, που καλλιεργείται από τις αρχές του 19ου αιώνα, διατίθενται βιολογικά φυτά και λαχανικά στο καφέ και το πωλητήριο. Η βόλτα έως εδώ αξίζει και για χαλάρωση στο πάρκο Djurgarden.
Ξενάγηση με οικο-λεωφορείο
Το ξεχωριστό σε αυτή την ξενάγηση είναι όχι το τι βλέπει κανείς, αλλά το πώς μεταφέρεται. Τα λεωφορεία χρησιμοποιούν 100% (σουηδικά) βιοκαύσιμα, εκλύοντας έτσι 80% λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα. Κατά τα άλλα, οι επισκέπτες περνούν από την Παλιά Πόλη, το Παλάτι, το Μουσείο Skansen, το Δημαρχείο και το Μουσείο Vasa. Ξεναγήσεις πραγματοποιούνται τέσσερις φορές την εβδομάδα, διαρκούν μιάμιση ώρα και το κόστος είναι 29 ευρώ το άτομο. Αν καταβάλετε επιπλέον 2,50 ευρώ, η εταιρεία αγοράζει για λογαριασμό σας ένα τετραγωνικό μέτρο Τροπικού Δάσους Κεντρικής Αμερικής (www.bustours.se).
Το μέλλον
Σίγουρα ελπιδοφόρο! Στόχος η αειφόρος ανάπτυξη, με βάση το πρόγραμμα «Vision Stockholm 2030» (σημειωτέον ότι είναι εικοσαετές - και όχι… τετραετές). Επειδή οι υπολογισμοί δείχνουν ότι μέσα στα επόμενα 20 χρόνια ο πληθυσμός της πόλης θα αυξηθεί κατά 150.000 κατοίκους, ο δήμος και οι εταιρείες σχεδιάζουν από κοινού την αστική ανάπτυξη που πρέπει να ακολουθηθεί.
Χρήσιμα sites
www.stockholm.se: Η ιστοσελίδα του δήμου της Στοκχόλμης.
www.stockholmtown.com: Ο επίσημος οδηγός της πόλης.
Επόμενη στάση: Αμβούργο 2011
Μετά την πολιτιστική πρωτεύουσα, η Ευρώπη κάθε χρόνο θα έχει και την πράσινη πρωτεύουσά της. Ο Επίτροπος της Ε.Ε. για το Περιβάλλον, Σταύρος Δήμας, δήλωσε μετά τη βράβευση της Στοκχόλμης: «Τέσσερις στους πέντε Ευρωπαίους κατοικούν σε αστικές περιοχές. Τώρα είναι που οι περιβαλλοντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η κοινωνία μας είναι πιο εμφανείς. Η Στοκχόλμη και το Αμβούργο, που με τα μέτρα τους θα αντιμετωπίσουν τη μόλυνση του αέρα, την κίνηση, τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου και τη διαχείριση των απορριμμάτων, μπορούν να λειτουργήσουν ως μοντέλα για την υπόλοιπη Ευρώπη». Εμείς να το ευχηθούμε...
Memo
METABAΣΗ
Οι πτήσεις με τη Scandinavian Airlines (Τ/210-96.05.440, www.flysas.com) θα σας κοστίσουν από 186 € μετ' επιστροφής. Καθώς όμως η διαδρομή των 2.372 χιλιομέτρων θα απελευθερώσει 552 kg διοξειδίου του άνθρακα, η αεροπορική εταιρεία σας δίνει τη δυνατότητα, πληρώνοντας 5,20 € παραπάνω, να αναπληρώσετε.
Τα χρήματα θα επενδυθούν σε έργα ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και εσείς θα έχετε αναπληρώσει το δικό σας μερίδιο. Ταυτόχρονα, η Scandinavian Airlines έχει τους δικούς της πράσινους στόχους: τη μείωση κατά 50% των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου μέχρι το 2020 και το τέλος εκπομπής κάθε επιβλαβούς αερίου το 2050!
ΔΙΑΜΟΝΗ


Rica Hotel 
www.rica-hotels.com)
Με 162 € το δίκλινο ο επισκέπτης κοιμάται με λιγότερες τύψεις, αφού τα ξενοδοχεία της αλυσίδας έχουν φροντίσει να υιοθετήσουν ενέργειες πιο φιλικές προς το περιβάλλον. Τα απορρίμματα ανακυκλώνονται, ενώ χρησιμοποιούνται και κάδοι κομποστοποίησης. Προτιμώνται τρόφιμα από τοπικούς παραγωγούς, με τη λογική ότι έτσι μειώνονται οι μεταφορές αγαθών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα και λιγότερη κατανάλωση ενέργειας. Ακόμα, αποφεύγονται τα προϊόντα που δεν ανακυκλώνονται, ενώ τα απορρυπαντικά που επιλέγονται δεν περιέχουν χημικά.
Scandic Hotels
www.scandichotels.com
Αλυσίδα ξενοδοχείων με περισσότερες από 100 μονάδες σε όλη τη Σκανδιναβία, βραβευμένες με Κύκνους. Προειδοποιεί τους επισκέπτες: «Μην ξαφνιαστείτε αν δείτε έναν υπάλληλο του ξενοδοχείου να ποτίζει τα φυτά με το νερό από το τραπεζάκι που μόλις άδειασε. Είναι γιατί χρησιμοποιούμε και την τελευταία σταγόνα νερού». Το 2007 ο όμιλος ανακοίνωσε πως σε τέσσερα χρόνια θα μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στο μισό. Στόχος ο μηδενισμός τους το 2025! Ακόμα, υπολογίζεται ότι έχουν εκλυθεί 160 τόνοι διοξειδίου του άνθρακα μόνο από τη μεταφορά του 1,2 εκατομμυρίου μπουκαλιών που καταναλώθηκαν από την έναρξη λειτουργίας του ομίλου. Γι' αυτό και η εταιρεία σταμάτησε τη χρήση εμφιαλωμένου νερού. Από 115 € το δίκλινο δωμάτιο.
Langholmen
www.langholmen.com
Η παλιά βασιλική φυλακή έχει μετατραπεί σε ξενοδοχείο και hostel. Οι υπάλληλοι είναι ντυμένοι με ριγέ στολές. Τα «κελιά» στον ξενώνα κοστίζουν από 20 € και τα δίκλινα στο ξενοδοχείο από 134 €. Και αυτό το συγκρότημα έχει βραβευτεί με Κύκνο.
ΦΑΓΗΤΟ
• Babajan 
Katarina bangata 75, Södermalm, www.babajan.com
Το εστιατόριο στο Εθνογραφικό Μουσείο διαθέτει φαγητό με βιολογικά και fair trade προϊόντα.
• Herman's
Fjällgatan 23B, http://hermans.se
Το εστιατόριο του Χέρμαν σερβίρει επίσης βιολογικά πιάτα.