Δέλτα του Νίγηρα

Οσο πλούτο κρύβει μέσα της η γη τόση φτώχεια βασιλεύει στην επιφάνειά της. Ετσι περιέγραψε το πλούσιο σε πετρέλαιο Δέλτα του Νίγηρα («Νew York Times», 16 Ιουνίου) ο Ανταμ Νόσιτερ, επικεφαλής του γραφείου αυτής της εφημερίδας στη δυτική Αφρική. Το Δέλτα αυτό είναι ο τρίτος μεγαλύτερος υγροβιότοπος στον κόσμο, ενώ ο όγκος του πετρελαίου που διαρρέει κάθε χρόνο εδώ είναι ισοδύναμος με την πετρελαιοκηλίδα που προκλήθηκε το 1989 στην Αλάσκα με το ατύχημα του «Εξον Βαλντέζ» – και αυτό συμβαίνει εδώ και πέντε δεκαετίες.

Παράξενο το παιχνίδι των συμπτώσεων, παρατηρεί ένας Γάλλος δημοσιογράφος, ο Βενσάν Ρεμί. Μία ημέρα πριν από τη δημοσίευση του άρθρου, ο Μπαράκ Ομπάμα απηύθυνε ένα βαρυσήμαντο τηλεοπτικό διάγγελμα προς τον λαό, επιρρίπτοντας ευθύνες στην ΒΡ για την τρομακτική διαρροή πετρελαίου στον Κόλπο του Μεξικού και αναγκάζοντάς τη να ανοίξει έναν δεσμευμένο λογαριασμό 20 δισ. δολαρίων για την κάλυψη των αστικών αποζημιώσεων. Ο πρόεδρος μίλησε για την ανάγκη στροφής στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενώ παρομοίασε αυτή τη νέα «εθνική προσπάθεια» με άλλες μεγάλες προκλήσεις της αμερικανικής ιστορίας, όπως την είσοδο των ΗΠΑ στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την αποστολή ανθρώπων στη Σελήνη.

Δικαιολογημένη είναι η προσοχή που δίνουν τα διεθνή ΜΜΕ στη μεγάλη αυτή οικολογική καταστροφή, όμως ένα παγκόσμιο μαύρο πέπλο σιωπής καλύπτει τη διαρκή τραγωδία στο Δέλτα του Νίγηρα, μια περιοχή με έκταση περίπου όσο η μισή Ελλάδα, με 20 εκατ. κατοίκους που είναι οι φτωχότεροι των φτωχών στην πλούσια και ταυτόχρονα πάμπτωχη Νιγηρία. Εδώ το πετρέλαιο που διαρρέει είτε από τις εγκαταστάσεις των πετρελαϊκών εταιρειών είτε από το σαμποτάζ των αυτοαποκαλούμενων ανταρτών (αλλά και κατσαπλιάδων) ρυπαίνει το χώμα, τον αέρα, το νερό, διαταράσσει την τροφική αλυσίδα, φαρμακώνει τους κατοίκους.

«Το πετρέλαιο της Shell κυλάει στο σώμα μου», λέει μια γυναίκα στον Αμερικανό δημοσιογράφο. Οι ντόπιοι φεύγουν για να σωθούν και «καταφεύγουν στις έτοιμες να εκραγούν παραγκουπόλεις του Πορτ Χαρκούρ και του Λάγος»: περιβαλλοντικοί πρόσφυγες που έρχονται από το μέλλον.

Μπορούμε όμως να είμαστε μια στάλα περήφανοι για μια μικρή σχισμή που άνοιξε η μικρή Ελλάδα σ’ αυτό το μαύρο πέπλο της σιωπής, δηλαδή για το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ της ομάδας του Εξάντα (ΝΕΤ) «Δέλτα – Οι βρώμικες δουλειές του πετρελαίου», που έχει τιμηθεί με έξι βραβεία σε διεθνή φεστιβάλ. Η ταινία αυτή, που γυρίστηκε στο Δέλτα πριν από τέσσερα χρόνια, κλείνει με την ιστορία του απαγχονισμού του ποιητή (και σεναριογράφου) Κεν Σάρο Ουίουα, που αγωνίστηκε για το περιβάλλον και τους συμπατριώτες του.

Επιλεκτική δεν είναι μόνο η μνήμη, αλλά και η εικόνα που έχουμε για τον σύγχρονο κόσμο. Από άποψη δημοσιογραφικού ενδιαφέροντος, η ζωή ενός Δυτικού μοιάζει να αξίζει εκατό φορές από ό, τι η ζωή ενός παιδιού στο Ιράκ, ενώ το απειλούμενο Δέλτα του Μισισιπή τραβάει χίλιες φορές περισσότερο την παγκόσμια προσοχή από ό, τι το Δέλτα του Νίγηρα. Η καταστροφή που φέρνει στο β΄ κατηγορίας Δέλτα ο μαύρος χρυσός (ή μάλλον η ασυδοσία των πετρελαϊκών εταιρειών σε συνδυασμό με τη διαφθορά των τοπικών αρχών) είναι ήσυχη, αθόρυβη, ύπουλη, καθημερινή, όμως η αγνόηση, η υποτίμησή της διαβρώνουν και τις τοπικές μας προσπάθειες να σώσουμε τα δικά μας νερά, δάση και χώματα.

«Καημένο Μεξικό! Τόσο κοντά στις Ηνωμένες Πολιτείες, τόσο μακριά από τον Θεό...», είχε κάποτε πει ένας Μεξικανός πρόεδρος, ο Πορφίριο Ντίας. Καημένη Νιγηρία, θα λέγαμε σήμερα, παρούσα στο Μουντιάλ, απούσα από τον παγκόσμιο χάρτη της οικολογικής ευαισθησίας.